Chrystus w sakramencie pokuty i pojednania odpuszcza człowiekowi grzechy i związaną z nimi karę wieczną. Pozostaje jednak do odpokutowania kara doczesna w tym życiu lub po śmierci, w czyśćcu.

Mocą władzy otrzymanej od Chrystusa Kościół w pewnych okolicznościach i pod pewnymi warunkami darowuje karę doczesną. To darowanie kary doczesnej nazywa się odpustem. Udzielając odpustu, Kościół ofiarowuje Bogu zadośćuczynienie i zasługi naszego Zbawiciela, modlitwy i dobre czyny Matki Bożej i wszystkich świętych jako wynagrodzenie za grzeszne postępowanie swoich dzieci. Mówimy obrazowo, że przy udzielaniu odpustu zostaje otwarty «Skarbiec Kościoła», z którego możemy czerpać podczas wędrówki do ojczyzny niebieskiej. Praktyka odpustów ukazuje duchową jedność całego Kościoła: wiernych przebywających w niebie, z tymi, którzy oczyszczają się z kar w czyśćcu, i tymi, którzy pielgrzymują jeszcze na ziemi. Odpusty przypominają o wciąż trwającej wzajemnej wymianie dóbr duchowych, do której mobilizuje braterska miłość.

Odpust może być cząstkowy lub zupełny, w zależności od tego, czy w części, czy w całości uwalnia od kary doczesnej. Odpust można ofiarować za siebie albo za zmarłych. Odpust zupełny można uzyskać w ciągu dnia tylko jeden raz, natomiast cząstkowy można uzyskać wiele razy w ciągu dnia.

Uzyskanie odpustu zupełnego wymaga wykonania dzieła obdarzonego odpustem i wypełnienia trzech warunków, którymi są: sakramentalna spowiedź, Komunia Święta i modlitwa w intencjach papieża. Wymaga się ponadto wykluczenia wszelkiego przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, nawet powszedniego. Po jednej spowiedzi sakramentalnej można uzyskać kilka odpustów zupełnych. Wypada, aby przyjęcie Komunii Świętej i modlitwa w intencjach papieża były wypełnione w tym dniu, w którym wykonuje się przepisane dzieło. Modlitwą w intencjach Ojca Świętego może być odmówienie Ojcze nasz i Zdrowaś Maryjo, ale może to być także każda inna modlitwa.